Endüstriyel Hammaddeler Tanım ve Türkiye'de Durumu
Seramik, metalurji, cam, refrakter sanayileri ve inşaat sektörü başta olmak üzere; dolgu maddeleri, doğal boyalar, süzücüler, aşındırıcılar, değerli taşlar, sondaj çamurları, gübre, elektronik ve kimya endüstrilerinin en önemli girdisi madenlerdir.
Sistem Admin 
Tanım ve Kapsam
Günümüzde gelişmişliğin göstergeleri olarak nitelendirilen enerji ve tarım ürünleri üretimindeki devamlılık büyük ölçüde madencilik ürünleri ile sağlanmaktadır. Tarımın ana girdisi olan gübre üretiminde kullanılan hammaddelerin %90’ı madencilik faaliyetleri sonucunda elde edilmektedir. Seramik, metalurji, cam, refrakter sanayileri ve inşaat sektörü başta olmak üzere; dolgu maddeleri, doğal boyalar, süzücüler, aşındırıcılar, değerli taşlar, sondaj çamurları, gübre, elektronik ve kimya endüstrilerinin en önemli girdisi madenlerdir.
Son dönemde Dünyada endüstriyel hammadde sektöründe hızlı bir büyüme gerçekleşmiştir. Ülkemizde de endüstriyel hammaddelerin, metalik madenlere nazaran fiyat artışı çok düşük olmasına karşın katma değeri yüksek olmuştur. Sanayileşme ve ulusal kalkınma açısından ihmal edilmeyecek bir öneme sahip olan endüstriyel hammadde sektörünün ekonomiye katkısının en sağlıklı göstergesi sektörün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payıdır. Bu pay imalat sanayiine girdi olarak devredildiğinde GSYH içindeki pay daha da artmaktadır. www.madenpark.com
Endüstriyel Hammaddeler içinde; killer, kuvars, kuvarsit, kuvars kumu, çakıl, kireçtaşı, talk, vermikülit, zeolit, sepiolit, diyatomit, grafit, manyezit, perlit, pomza, feldispat, mika, wolastonit, barit, florit, bor, sodyum sülfat incelenecektir.
Türkiye’de Endüstriyel Hammaddeler Madenciliğinin Durumu
Ülkemiz endüstriyel hammadde açısından kendine yeterli kaynaklara sahiptir (Tablo 1). Bor, feldispat, manyezit, barit, kaolin, bentonit, alçıtaşı, kireçtaşı, tuz, perlit, kuvars kaynakları endüstriyel hammaddeler arasında öne çıkmaktadır. Bunların yanı sıra bazı endüstriyel hammaddeler ise ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Bunlar arasında fosfatlar, kaolin ve kaolinli killer, manyezit, kükürt ve grafit ithalatta önemli yer tutmaktadır.
Üretim Miktarları ve Değerleri
Endüstriyel minerallerde dünya rezervlerinin %2,5’i, dünya bor mineralleri rezervlerinin %73'ü, bentonit rezervlerinin %20' si ve perlit rezervlerinin de yarısından çoğu ülkemizde yer almaktadır. Bu kaynaklardan elde edilen madenler sanayi sektöründe hammadde olarak kullanılmakta, üretim fazlası ihraç edilmektedir. Dünyada 791 milyon tonluk endüstriyel mineral üretilmekte; bunun 42,3 milyon tonu ülkemizde üretilmekte olup %5,3’lük bir pay ile ülkemiz dünyada 3. sırada yer almaktadır. Bu üretimi değer olarak incelediğimizde %4’lük bir payla 8. sırada yer almaktadır.
Türkiye endüstriyel hammadde üretiminde; 2016 yılı miktarlarına göre üretimin en fazla olduğu madenler; kalsit, feldispat , alçıtaşı, kuvars kumu, pomza ve bor olmuştur. Bu üretim verileri, işletme ruhsatlı sahalardan ruhsat sahiplerince Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne beyan edilen üretim miktarlarına göre düzenlenmiştir. Türkiye’nin coğrafi konumu ve üç tarafının denizlerle çevrili olması, üretilen ürünlerin dünya pazarlarına ucuz ve kolaylıkla ulaştırılması açısından önemli avantajlar sağlamaktadır. Ancak Orta ve Doğu Anadolu Bölgesi madencileri bu avantajdan yeteri kadar yararlanamamaktadır. Günümüzde sektörün yatırım açısından çekiciliğinin giderek azalması sonucu, başta mermer alanında olmak üzere, sektöre yeni yatırımcı ve sermaye girişinde artış gözlenmemektedir. Özellikle Çin ekonomisindeki gelişme, beraberinde dünya hammadde talebi ve madencilik ürünlerinin fiyatlarındaki artış eğiliminin devam etmesi, madencilik sektöründe sermaye birikiminin artmasına ve daha güçlü firmaların ortaya çıkmasına yardımcı olmuştur. Ancak 2008 ekonomik krizi bu olumlu beklentileri sekteye uğratmıştır. 2012’den sonra talep doğrultusunda üretimler ayırt edilir şekilde azalmış olup 2016 yılında çok az artmış, değer bakımından ise fiyatlar aşağıda kalmıştır. Tablo 2’de görüleceği üzere talep doğrultusunda bazı hammaddelerin üretimi artmış bazılarının ise düşmüştür. www.madenpark.com
Tablo 1: Türkiye Endüstriyel Hammadde Rezervleri
|
|
MADEN |
|
REZERV (Gör+Muh) |
|
AÇIKLAMALAR |
|
|
|
CİNSİ |
|
(Ton) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Asbest |
|
29.646.379 |
|
Değişik lif boylarında, lif yüzdesi %4 ' un üzerinde |
|
|
|
Barit |
|
34.222.792 |
|
%71-99 BaSO4 içerikli |
|
|
|
Bentonit |
|
241.519.504 |
|
Sondaj+Döküm+Ağartma |
|
|
|
Bor |
|
3.269.398.870 |
|
Jeolojik Rezerv (%24.4-35B2O3 içeriği 948.711.950 |
|
|
|
Diatomit |
|
44.001.040 |
|
İyi kalite |
|
|
|
Disten |
|
3.840.000 |
|
%21-52 Al2O3 |
|
|
|
Dolomit |
|
19.817.124.196 |
|
%15 MgO ve üzeri |
|
|
|
Feldispat |
|
428.981.991 |
|
Albit ve Ortoklaz |
|
|
|
Fosfat |
|
70.500.000 |
|
%19 P2O5 |
|
|
|
Fluorit |
|
2.530.694 |
|
%40-80 CaF2 İçeriği |
|
|
|
Grafit |
|
86.736 |
|
%2-17 Sabit karbon içerikli, zenginleşebilir |
|
|
|
Kaya Tuzu |
|
5.700.000.000 |
|
%88,5 üzeri NaCl ( 200 000 000 tonu göl rezervi) |
|
|
|
Kil (Ser+Ref) |
|
420.647.806 |
|
Seramik+Refrakter |
|
|
|
Kuvars |
|
423.737.846 |
|
%78- 98 SiO2 |
|
|
|
Kuvars Kumu |
|
1.884.208.585 |
|
%90 Üzerinde SiO2 |
|
|
|
Kuvarsit |
|
7.673.726.934 |
|
%90 Üzerinde SiO2 |
|
|
|
Kükürt |
|
625.700 |
|
%32 S içeriği |
|
|
|
Lületaşı |
|
1.483.670 (sandık) |
|
İyi, orta kalite karışık |
|
|
|
Manganez |
|
3.200.000 |
|
%34.54 Mn (Metal Mn içeriği 1 576 000 ) |
|
|
|
Manyezit |
|
106.673.833 |
|
%41-48 MgO içeriği |
|
|
|
Perlit |
|
5.688.021.716 |
|
Değişik genleşme oranlarında |
|
|
|
Pomza |
|
1.397.786.725 m3 |
|
İyi Kalite |
|
|
|
Profillit |
|
6.644.000 |
|
Seramik+refrakter+ çimento |
|
|
|
Sepiolit |
|
13.535.374 |
|
%50 üzeri Sepiolit |
|
|
|
Sodyum |
|
11.050.467 |
|
%81 NaSO4 (13.040.000 ton göl suyu rezervi) |
|
|
|
Sülfat |
|
|
|
||
|
|
Stronsiyum |
|
347.101 |
|
%72 Üzeri SrSO4 içerikli |
|
|
|
Talk |
|
427.574 |
|
İyi kalite |
|
|
|
Toryum |
|
380.000 |
|
%0.24 ThO2 |
|
|
|
Trona |
|
836.283.891 |
|
%56 ve üzeri Trona |
|
|
|
Zeolit |
|
344.217.073 |
|
Klinopitilolit+ Höylandit |
|
|
|
Zımpara |
|
3.607.564 |
|
İyi kalite |
|
Kaynak: MTA, 2017
Tablo 2: 2011-2016 Yılları Endüstriyel Hammaddeler Üretimi
|
|
Sıra |
|
Maden Adı |
|
|
|
|
ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER ÜRETİMİ (ton) |
|
|
|||||||
|
|
No |
|
|
|
2011 |
|
2012 |
|
2013 |
|
2014 |
|
2015 |
|
2016 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
1 |
|
Alçıtaşı |
|
|
5.723.439 |
|
8.248.446 |
|
9.790.097 |
|
9.051.158 |
|
8.638.715 |
|
10.124.221 |
|
|
|
2 |
|
Alünit (Şap) |
|
|
0 |
|
0 |
|
13.568 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
3 |
|
Barit |
|
|
250.786 |
|
1.677.221 |
|
736.316 |
|
203.984 |
|
655.943 |
|
321.239 |
|
|
|
4 |
|
Bentonit |
|
|
490.458 |
|
1.032.325 |
|
731.936 |
|
1.098.817 |
|
3.134.911 |
|
1.744.912 |
|
|
|
5 |
|
Bor |
|
|
6.348.487 |
|
4.220.291 |
|
4.065.655 |
|
7.309.708 |
|
5.071.896 |
|
4.814.553 |
|
|
|
6 |
|
Civa |
|
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
7 |
|
Çört |
|
|
150.000 |
|
140.294 |
|
46.562 |
|
11 |
|
288.023 |
|
211.073 |
|
|
|
8 |
|
Dikit |
|
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
9 |
|
Diyatomit |
|
|
45.187 |
|
86.403 |
|
84.571 |
|
61.884 |
|
86.656 |
|
61.722 |
|
|
|
10 |
|
Feldispat |
|
|
7.076.068 |
|
9.479.699 |
|
13.764.126 |
|
7.960.844 |
|
10.422.766 |
|
9.475.319 |
|
|
|
11 |
|
Fluorit |
|
|
4.524 |
|
5.197 |
|
3.874 |
|
4.271 |
|
6.238 |
|
10.339 |
|
|
|
12 |
|
Fosfat |
|
|
0 |
|
0 |
|
510.080 |
|
604.000 |
|
713.230 |
|
772.500 |
|
|
|
13 |
|
Grafit |
|
|
5.250 |
|
31.500 |
|
28.740 |
|
3.850 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
14 |
|
İllit |
|
|
17.265 |
|
4.824 |
|
800 |
|
16.200 |
|
44.000 |
|
12.110 |
|
|
|
15 |
|
Kalsedon |
|
|
896 |
|
2.287 |
|
2.249 |
|
1.689 |
|
1.154 |
|
0 |
|
|
|
16 |
|
Kalsit |
|
|
10.084.119 |
|
9.248.471 |
|
9.727.092 |
|
11.054.222 |
|
10.071.769 |
|
8.410.582 |
|
|
|
17 |
|
Kaolen |
|
|
1.229.352 |
|
988.081 |
|
1.168.441 |
|
2.032.103 |
|
1.887.302 |
|
1.283.260 |
|
|
|
18 |
|
Kuvars |
|
|
471.201 |
|
931.310 |
|
870.166 |
|
973.240 |
|
929.594 |
|
832.972 |
|
|
|
19 |
|
Kuvars Kumu |
|
|
7.020.622 |
|
7.085.380 |
|
7.969.392 |
|
10.258.912 |
|
12.013.933 |
|
10.471.915 |
|
|
|
20 |
|
Silis Kumu |
|
|
124.834 |
|
37.875 |
|
170.778 |
|
72.491 |
|
85.870 |
|
53.515 |
|
|
|
21 |
|
Kuvarsit |
|
|
3.896.477 |
|
2.499.094 |
|
3.087.670 |
|
2.521.107 |
|
2.839.449 |
|
2.674.768 |
|
|
|
22 |
|
Diğer Killer* |
|
|
3.672.837 |
|
3.628.601 |
|
3.055.857 |
|
4.600.107 |
|
7.130.271 |
|
3.677.258 |
|
|
|
23 |
|
Kükürt |
|
|
3.820 |
|
5.889 |
|
8.069 |
|
0 |
|
823 |
|
0 |
|
|
|
24 |
|
Leonardit |
|
|
0 |
|
0 |
|
5.737 |
|
2.996 |
|
1.780 |
|
1.500 |
|
|
|
25 |
|
Manyezit + |
|
|
2.588.276 |
|
2.475.828 |
|
2.597.465 |
|
2.377.157 |
|
3.335.258 |
|
3.258.445 |
|
|
|
|
|
Hidromanyezit |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
26 |
|
Mika |
|
|
277 |
|
1.253 |
|
276 |
|
1.240 |
|
637 |
|
3.321 |
|
|
|
27 |
|
Montmorillonit |
|
|
630.306 |
|
655.974 |
|
315.880 |
|
330.329 |
|
379.102 |
|
971.318 |
|
|
|
28 |
|
Nef. Siyenit |
|
|
1.500 |
|
4.000 |
|
404 |
|
2.241 |
|
0 |
|
1.432 |
|
|
|
29 |
|
Obsidyen |
|
|
300 |
|
1.230 |
|
3.240 |
|
400 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
30 |
|
Olivin +Dünit |
|
|
221.079 |
|
244.753 |
|
126.990 |
|
244.138 |
|
184.623 |
|
304.279 |
|
|
|
31 |
|
Perlit |
|
|
702.673 |
|
887.600 |
|
1.075.949 |
|
897.125 |
|
843.242 |
|
1.066.251 |
|
|
|
32 |
|
Pomza |
|
|
5.765.583 |
|
12.281.626 |
|
8.644.716 |
|
6.966.987 |
|
5.660.190 |
|
5.637.494 |
|
|
|
33 |
|
Radyolarit |
|
|
58.774 |
|
43.045 |
|
17.895 |
|
24.046 |
|
32.786 |
|
16.800 |
|
|
|
34 |
|
Rutil (Tüvenan) |
|
|
241 |
|
5.000 |
|
5.000 |
|
5.000 |
|
5.000 |
|
5.000 |
|
|
|
35 |
|
Sepiyolit |
|
|
29.506 |
|
31.180 |
|
59.426 |
|
53.110 |
|
28.804 |
|
56.038 |
|
|
|
36 |
|
Sileks (Çakmaktaşı) |
|
|
2.248 |
|
5.403 |
|
5.051 |
|
596 |
|
6.131 |
|
7.726 |
|
|
|
37 |
|
Sodyum Sülfat (Soda) |
|
|
179.740 |
|
309.088 |
|
207.315 |
|
203.184 |
|
167.688 |
|
261.159 |
|
|
|
38 |
|
Stronsiyum Tuzu |
|
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
39 |
|
Talk |
|
|
9.959 |
|
14.537 |
|
1.132 |
|
5.048 |
|
9.681 |
|
8.559 |
|
|
|
40 |
|
Trona |
|
|
1.749.068 |
|
1.852.817 |
|
1.665.077 |
|
1.828.167 |
|
1.854.290 |
|
1.976.880 |
|
|
|
41 |
|
Turba |
|
|
148.012 |
|
108.610 |
|
156.357 |
|
150.828 |
|
134.647 |
|
134.091 |
|
|
|
42 |
|
Vermikülit |
|
|
0 |
|
0 |
|
1.604 |
|
716 |
|
425 |
|
1.050 |
|
|
|
43 |
|
Zeolit |
|
|
214.179 |
|
60.258 |
|
33.197 |
|
49.366 |
|
55.224 |
|
71.568 |
|
|
|
44 |
|
Zımpara +Diyasporit |
|
|
113.602 |
|
54.848 |
|
43.776 |
|
38.816 |
|
75.538 |
|
89.756 |
|
|
|
45 |
|
Zirkon (Tüvenan) |
|
|
500 |
|
200 |
|
0 |
|
1.100 |
|
1.500 |
|
500 |
|
|
|
|
|
TOPLAM |
|
|
12.419.643 |
|
19.043.139 |
|
14.974.556 |
|
13.182.590 |
|
12.777.369 |
|
13.873.167 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kaynak: MİGEM, 2017
Endüstriyel Hammadde İhracatı
|
|
|
|
|
2013 |
|
2014 |
|
2015 |
|
2016 |
|
2017 |
|
|
|
Hammadde |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Miktar (kg) |
|
Miktar (kg) |
|
Miktar (kg) |
|
Miktar (kg) |
|
Miktar (kg) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tuzlar |
|
|
90.207.898 |
|
158.951.859 |
|
380.250.739 |
|
263.867.460 |
|
326.002.330 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kavrulmamış demir |
|
|
1.243.225 |
|
14.730.010 |
|
4.891.753 |
|
6.154.305 |
|
5.996.355 |
|
|
|
piritleri |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kükürt |
|
|
47.707.119 |
|
62.813.898 |
|
118.984.023 |
|
124.353.784 |
|
156.054.027 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Grafit |
|
|
835.604 |
|
662.93 |
|
618.081 |
|
862.167 |
|
1.291.397 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kum |
|
|
112.126.807 |
|
98.544.050 |
|
72.104.002 |
|
81.812.270 |
|
106.772.896 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kuvars |
|
|
400.679.228 |
|
426.910.138 |
|
462.129.090 |
|
457.511.484 |
|
503.960.416 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kuvarsit |
|
|
4.463.205 |
|
15.897.963 |
|
2.832.360 |
|
278.538 |
|
303.192 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kaolin ve kaolinli killer |
|
|
91.293.861 |
|
117.303.902 |
|
150.984.052 |
|
67.393.823 |
|
141.692.070 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bentonit |
|
|
393.870.844 |
|
370.153.765 |
|
414.368.106 |
|
539.297.040 |
|
592.333.291 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Refrakter killer |
|
|
21.983.734 |
|
18.080.595 |
|
89.296.372 |
|
189.474.708 |
|
59.990.962 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fosfatlar |
|
|
105.093.454 |
|
1.338.423 |
|
91.311 |
|
102.568 |
|
41.400 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Barit |
|
|
212.516.491 |
|
273.831.267 |
|
216.711.846 |
|
166.359.521 |
|
207.913.204 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tripolit, diatomit, |
|
|
55.673.171 |
|
46.832.433 |
|
52.044.379 |
|
48.689.103 |
|
73.428.325 |
|
|
|
kiselgur |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pomza (sünger taşı) |
|
|
121.844.071 |
|
129.621.944 |
|
218.188.522 |
|
239.851.111 |
|
260.785.925 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zımpara taşı ve diğer |
|
|
55.560.662 |
|
50.392.734 |
|
54.635.804 |
|
48.802.424 |
|
54.589.999 |
|
|
|
tabii aşındırıcılar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Çakıl taşı, çakmaktaşı, |
|
|
699.118.718 |
|
425.942.650 |
|
254.279.954 |
|
1.414.348.152 |
|
386.511.499 |
|
|
|
mıcır, cüruf, moloz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dolomit |
|
|
47.589.716 |
|
53.593.768 |
|
52.852.448 |
|
37.318.401 |
|
28.794.184 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Manyezit |
|
|
304.800.068 |
|
303.434.857 |
|
283.771.172 |
|
318.829.094 |
|
398.732.343 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Alçı taşı, alçılar |
|
|
945.200.714 |
|
813.653.682 |
|
646.137.748 |
|
576.328.804 |
|
683.130.934 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kireç ve kireçtaşları |
|
|
163.673.338 |
|
985.831.974 |
|
2.427.021.196 |
|
2.389.476.590 |
|
2.605.223.405 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mika |
|
|
623.742 |
|
572.095 |
|
528.435 |
|
584.815 |
|
351.027 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Talk |
|
|
3.404.869 |
|
3.379.515 |
|
2.474.084 |
|
2.775.067 |
|
3.680.254 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tabii boratlar ve |
|
|
738.592.805 |
|
848.590.793 |
|
713.320.778 |
|
680.876.847 |
|
824.695.720 |
|
|
|
konsantreleri |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Feldispat |
|
|
4.096.543.407 |
|
4.559.460.171 |
|
5.150.938.772 |
|
5.521.300.311 |
|
6.439.995.093 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Florit |
|
|
357.1 |
|
726.057 |
|
405.055 |
|
409.68 |
|
555.000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lösit, nefelin ve siyenit |
|
|
8 |
|
2.926.297 |
|
14.168.715 |
|
33.823.970 |
|
5.687.833 |
|
|
|
nefelin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Perlit |
|
|
384.505.222 |
|
418.095.684 |
|
416.635.378 |
|
407.274.724 |
|
495.910.839 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vermikülit |
|
|
152.147 |
|
25.59 |
|
668.277 |
|
1.869.424 |
|
1.219.691 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lüle taşı |
|
|
45.841 |
|
197.2 |
|
2.915 |
|
6.178 |
|
9.883 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Boya hammaddeleri |
|
|
1.154.796 |
|
163.339 |
|
827.257 |
|
16.299.166 |
|
31.686 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Süs taşları |
|
|
607.189 |
|
2.726.241 |
|
1.769.426 |
|
2.140.433 |
|
30.815 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zirkonyum silikat |
|
|
54.2 |
|
26.23 |
|
26.15 |
|
113.404 |
|
59.687 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tabii sodyum sülfat |
|
|
33.563.000 |
|
2.462.877 |
|
1.284.895 |
|
3.589.590 |
|
196.685 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Diğer endüstri mineralleri |
|
|
275.200.242 |
|
212.857.713 |
|
229.705.870 |
|
231.191.473 |
|
200.308.937 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Toplam |
|
|
9.415.941.650 |
|
10.426.469.678 |
|
12.434.948.965 |
|
13.873.366.429 |
|
14.566.281.304 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kaynak: Madencilik ÖİK Raporu
Endüstriyel Hammadde İthalatı
|
|
|
|
2013 |
|
2014 |
|
2015 |
|
2016 |
|
2017 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Miktar (kg) |
|
Miktar (kg) |
|
Miktar (kg) |
|
Miktar (kg) |
|
Miktar (kg) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tuzlar |
|
66.014.408 |
|
29.446.050 |
|
8.581.440 |
|
9.343.663 |
|
294.888.969 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kavrulmamış demir |
|
204.66 |
|
329.291 |
|
649.13 |
|
574.469 |
|
609.000 |
|
|
|
piritleri |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kükürt |
|
136.430.160 |
|
127.636.608 |
|
170.389.878 |
|
281.077.959 |
|
296.239.870 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Grafit |
|
11.774.936 |
|
8.796.160 |
|
9.097.408 |
|
10.846.233 |
|
13.512.528 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kum |
|
643.282.115 |
|
732.502.674 |
|
697.289.127 |
|
871.052.496 |
|
964.305.601 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kuvars |
|
3.963.332 |
|
3.851.381 |
|
2.302.696 |
|
1.703.103 |
|
2.161.992 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kuvarsit |
|
336.538 |
|
116.351 |
|
5.378 |
|
06.Oca |
|
148.956 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kaolin ve kaolinli killer |
|
404.327.862 |
|
442.310.543 |
|
445.452.473 |
|
357.252.041 |
|
395.658.184 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bentonit |
|
2.036.023 |
|
1.950.226 |
|
2.668.785 |
|
1.990.199 |
|
5.099.555 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Refrakter killer |
|
139.079.726 |
|
282.503.119 |
|
298.940.010 |
|
253.211.247 |
|
326.547.620 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Andaluzit, disten, |
|
9.435.002 |
|
11.121.898 |
|
13.658.090 |
|
8.045.796 |
|
14.240.508 |
|
|
|
sillimanit |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fosfatlar |
|
745.424.020 |
|
911.061.498 |
|
891.987.331 |
|
1.060.641.266 |
|
1.034.051.854 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Barit |
|
29.020.273 |
|
31.297.164 |
|
5.024.278 |
|
3.639.224 |
|
4.522.435 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tripolit, diatomit, |
|
2.245.897 |
|
2.290.000 |
|
3.024.824 |
|
1.986.899 |
|
3.031.935 |
|
|
|
kiselgur |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pomza (sünger taşı) |
|
5.607 |
|
4.392 |
|
3.044 |
|
16.613 |
|
6.844.957 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zımpara taşı ve diğer |
|
2.603.887 |
|
975.104 |
|
2.224.761 |
|
1.730.471 |
|
3.728.094 |
|
|
|
tabii aşındırıcılar |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Çakıl taşı, çakmaktaşı, |
|
1.147.389 |
|
1.909.208 |
|
10.972.464 |
|
1.235.483 |
|
1.326.492 |
|
|
|
mıcır, cüruf, moloz |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dolomit |
|
4.119.547 |
|
4.281.377 |
|
3.410.338 |
|
4.114.703 |
|
4.750.056 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Manyezit |
|
57.134.809 |
|
58.716.952 |
|
47.137.087 |
|
53.709.109 |
|
61.835.892 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Alçı taşı, alçılar |
|
350.311.439 |
|
313.765.824 |
|
247.835.482 |
|
264.851.364 |
|
265.857.427 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kireç ve kireçtaşları |
|
3.149.691 |
|
3.222.271 |
|
4.236.100 |
|
5.432.463 |
|
6.566.087 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mika |
|
504.013 |
|
406.502 |
|
520.51 |
|
463.502 |
|
468.542 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Talk |
|
28.003.958 |
|
23.084.753 |
|
25.365.429 |
|
26.463.683 |
|
31.800.324 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tabii boratlar ve |
|
13.026 |
|
4.127 |
|
3.271 |
|
24 |
|
2 |
|
|
|
konsantreleri |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Feldispat |
|
39.455.780 |
|
41.695.220 |
|
65.405.676 |
|
44.365.936 |
|
56.515.048 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Florit |
|
56.451.427 |
|
61.616.053 |
|
67.734.631 |
|
81.359.666 |
|
94.746.885 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lösit, nefelın ve siyenit |
|
1.514.500 |
|
2.179.952 |
|
1.616.564 |
|
1.766.256 |
|
2.249.150 |
|
|
|
nefelin |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Perlit |
|
76.786 |
|
1.381.752 |
|
76.092 |
|
81.63 |
|
97.490 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vermikülit |
|
5.122.391 |
|
5.009.001 |
|
5.945.453 |
|
4.065.681 |
|
2.402.989 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lüle taşı |
|
78.92 |
|
0 |
|
460 |
|
Nis.89 |
|
22.300 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Boya hammaddeleri |
|
155.189 |
|
282.435 |
|
102.414 |
|
101.066 |
|
76.600 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Süs taşları |
|
148.379 |
|
105.478 |
|
20.935 |
|
18.182 |
|
20.895 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zirkonyum silikat |
|
22.212.133 |
|
24.008.021 |
|
29.542.207 |
|
30.435.004 |
|
33.940.952 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Diğer endüstri |
|
13.427.091 |
|
12.707.295 |
|
12.811.033 |
|
14.398.494 |
|
14.496.537 |
|
|
|
mineralleri |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Toplam |
|
2.779.995.598 |
|
3.141.261.438 |
|
3.074.034.799 |
|
3.395.984.915 |
|
3.942.765.726 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kaynak:TÜİK
